Toplumda sık olarak görülen baş ağrılarının birçok nedeni olabilir. Beynin kendi dokusu ağrıya duyarsızken dura (beyin zarı), damarsal yapılar ve kranium (kafatası) ağrıya duyarlıdır. Genelde baş ağrısı nedeni bu yapıların uyarılmasına ve gerilmesine bağlıdır. Ağrının yayılımı lezyonun yeri hakkında da bilgi verebilir. Beynin ön tarafındaki lezyonlarda baş ağrısı alına ve şakaklara; orta bölümündeki lezyonlarda yüze ve arka tarafındaki lezyonlarda ise enseye vurabilir. Özellikle ani başlayan şiddetli, bulantı, kusma ve bilinç kaybının eşlik edebileceği baş ağrılarında dikkatli olmak ve bilgisayarlı beyin tomografisi çektirmek gerekir. Bunun dışında toplumda sık görülen baş ağrısı tipleri migren, gerilim tipi ve küme tipi baş ağrılarıdır.
Migren
En sık görülen tekrarlayan baş ağrısı tipidir. Toplumun yaklaşık %25’ini etkilemektedir. Genellikle ilk 3 dekatta ve kadınlarda sık görülür. Baş ağrısı genellikle şakak ve alında başlar. Zonklayıcı tarzda yarım baş ağrısı tipiktir. Baş ağrısına fotofobi (ışıktan rahatsız olma durumu), sonofobi (gürültüden rahatsız olma durumu) bulantı-kusma eşlik edebilir. Genellikle 4-72 saat sürer. Aurasız migrende beyinde yaygın veya tek taraflı zonklayıcı baş rahatsızlığı ile karakterize aralıklı bir sendromdur. Bulantı, kusma, fotofobi (ışıktan rahatsız olma), sonofobi (gürültüden rahatsız olma) ve/veya iştahsızlık baş ağrısına eşlik edebilir. Auralı migrende (klasik tip) ise sıklıkla görme yarı alanı içinde geometrik biçimde olan renklerin, canlı görsel ışık dizileri şeklinde aura ile ortaya çıkmasıdır. Zonklayıcı baş ağrısı genellikle görsel bulguların karşı tarafındadır ve hastada bulantı, kusma, fotofobi (ışığa hassasiyet), sonofobi (sese hassasiyet) ve iştahsızlık olabilir. Aura'lı migren görme alanı bozuklukları ve hemisensoriyel kayıp (vücudun bir tarafında uyuşma veya güçsüzlük) gibi geçici nörolojik bozukluklarla birlikte olur.
Gerilim tipi baş ağrısı
Genelde duygusal gerilim neticesinde görülen kas kasılma ağrılarıdır. İki taraflı ve sıkıştırıcı tarzdadır. Yoğun geçen stesli bir gün veya üzücü bir olay baş ağrısını kolayca tetikleyebilir. Egzersizle ağrı azalabilir.
Küme tipi baş ağrısı
Genellikle 35-50 yaş arası erkeklerde görülür. Ani olarak gözün arkasında belirir ve beraberinde gözde kızarıklık, yaşarma olabilir. Baş ağrıları ortalama 6 haftalık bir dönemde günde en az bir kere görülür.
Her başağrısı beyin tümörü anlamına gelmeyeceği gibi beyin tümörlerinde bazen tek semptom baş ağrısı olabilir. Bunu anlamak için ayrıntılı hasta öyküsü ve nörolojik muayene gerekmektedir. Baş ağrısına nöbet geçirme, bulantı-kusma, şuur kaybı, vücudun bir tarafında güçsüzlük veya uyuşma, dengesizlik, kafa çiftlerinin tutulum bulgularının (yutma refleksinin bozulması, pupillerde (göz bebeklerinde) çap farkı, yüz felci, işitmede azalma v.b) eklenmesi kafa içi kitleyi telkin edebilir.
Temporal Arterit
Bir şakakta odaklanmış veya oksipital alanda yerleşmiş baş ağrısından şikayet eden 50 yaş üzeri hastalarda dev hücreli arterit araştırılmalıdır. Buna bağlı semptomlar, görme bozuklukları, çene kaludikasyon, ateş, artralji (eklem ağrısı) miyalji (kas ağrısı) ve kilo kaybıdır. Bu hastaların yaklaşık %50'sinde polimyaljia romatika da vardır.
Benign intrakranial hipertansiyon (Psödotümör serebri)
Bilinen bir nedeni yoktur fakat şişmanlık, hamilelik, oral kontraseptifler, sistemik SLE, hipervitaminöz A, demir eksikliği ve birçok başka durumlarla birlikte bulunur. Oldukça sabit ve yaygın baş ağrısının açık bilinç, papil ödemi ve normal nörolojik muayene ile birlikte gelişmesi bu hastalığı düşündürür. Bulanık görme oluşabilir ve görme kaybı en ağır komplikasyonudur. Tanı için BT veya MR taraması önerilir.
Trigeminal Nevralji
Sıklıkla sebebi tespit edilemeyen bir sendromdur fakat multipl skleroz (MS), kanser ve trigeminal sinire bası yapan vasküler (damarsal) hastalıklar ile birlikte olabilir. Sıklıkla bir tetik noktası ile beraber şimşekvari-hızlı, şiddetli yüz ağrısı trigeminal nevraljiyi düşündürür. Trigeminal sinirin innerve ettiği yüz bölgesinde hipoestezi (uyuşma) görülebilir. Tedavi şekilleri, karbamazepin, yüzden bir iğne ile siniri yakma ve açık ve cerrahi girişimlerdir.
Yukarıda bahsedilen ve baş ağrısı ile açığa çıkan pek çok hastalığın sebepleri, oluş mekanizmaları, tanı ve tedavileri birbirinden farklıdır. Bu nedenle baş ağrısından muzdarip olan hastaların mutlak suretle bir hekime görünmeleri, nörolojik muayenelerini yaptırmaları ve doktor tarafından gerekli görülürse beyin tomografi veya MR incelemelerini yaptırmaları gerekir. Beyinsel patolojileri ilgilendiren hastalıklarda erken tanının tedavinin en önemli parçalarından biri olduğu unutulmamalıdır.